Tập trung quản lý vốn của Nhà nước

Bộ trưởng cho biết: Dự thảo Luật Xây dựng sửa đổi lần này đã tập trung khắc phục những tồn tại của Luật Xây dựng năm 2003 và đây cũng là những đổi mới căn bản. Điểm mới nhất của dự Luật là các nguồn vốn khác nhau có phương thức quản lý khác nhau, trong đó đề cao trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và đề cao trách nhiệm của cán bộ, công chức là phải có quyền và có trách nhiệm. Quyền để giám sát và khi công trình xảy ra thất thoát lãng phí, chất lượng kém thì phải có trách nhiệm, thay vì đứng ngoài cuộc như trước đây.

Dự thảo Luật tập trung nội dung quản lý vốn của Nhà nước. Đây là nguồn vốn dễ gây thất thoát, lãng phí nhất. Chính vì thế, Luật lần này phân rõ các nguồn vốn ngoài Nhà nước thì phải xem xét xem quản lý có phù hợp với quy hoạch không? Có đảm bảo chất lượng không? Có an toàn đến cộng đồng không và có đảm bảo môi trường không? Đối với nguồn vốn Nhà nước, ngoài những yêu cầu trên, Luật sửa đổi yêu cầu quản lý chặt chẽ về chi phí để khắc phục thất thoát lãng phí đối với nguồn vốn Nhà nước.

Từ sự thay đổi cơ bản trong phương thức quản lý như trên dẫn đến một loạt điều khoản được quy định trong dự thảo nhằm quản lý, trong đó có quy định quan trọng là phải tập trung quản lý quá trình đầu tư xây dựng cơ bản, từ khảo sát đến lập dự án, thẩm tra thiết kế cơ sở…

Đến giai đoạn thực hiện xây dựng phải kiểm tra, khảo sát, kiểm tra thiết kế kỹ thuật, kiểm tra giám sát trong quá trình thi công xây lắp, kiểm tra công tác nghiệm thu, bàn giao đưa công trình vào khai thác sử dụng cũng như công tác bảo hành, bảo trì công trình để tất cả giai đoạn của đầu tư xây dựng là phải đảm bảo chất lượng, đặc biệt trong các quy trình trên phải quan tâm đến quản lý của Nhà nước và các cơ quan chuyên môn về xây dựng trong việc quản lý các công trình do Nhà nước đầu tư.

Hiện nay, trong lĩnh vực xây dựng có quá nhiều chủ đầu tư, nhiều trường hợp dễ dàng trở thành chủ dự án. Vậy vai trò tiền kiểm của Nhà nước trong vấn đề này cần như thế nào để quản lý tốt hơn, thưa Bộ trưởng?

Vấn đề này là một trong các nguyên nhân gây thất thoát cho Nhà nước. Hiện nay có hàng nghìn Ban quản lý xây dựng. Theo Luật hiện hành, ai sử dụng công trình thì người đó là chủ đầu tư và chủ đầu tư có quyền thành lập Ban quản lý công trình.

Quy định này chỉ phù hợp với các nguồn vốn ngoài Nhà nước. Nhưng với nguồn vốn Nhà nước, quy định này không phù hợp. Với hàng nghìn chủ đầu tư, Ban quản lý lại có quá ít người có đủ năng lực để quản lý đầu tư, kỹ thuật và nghiệp vụ xây dựng. Việc chia thành nhiều Ban quản lý chắc chắn khiến chất lượng của mỗi Ban quản lý sẽ rất thấp. Mặt khác, các Ban quản lý này chỉ tồn tại khi có công trình còn khi xây dựng xong công trình, Ban quản lý cũng giải thế. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến trách nhiệm của các Ban quản lý kiểu như thế không cao.

Nhằm khắc phục thực trạng trên, trong dự án Luật Xây dựng sửa đổi yêu cầu thành lập các Ban quản lý chuyên nghiệp, trong đó có Ban quản lý khu vực, Ban quản lý chuyên ngành.

Chẳng hạn như các tỉnh chỉ cần các Ban quản lý chuyên ngành về dân dụng, trong đó bao gồm y tế, giáo dục và các công trình công cộng… sử dụng ngân sách của tỉnh, một Ban quản lý công trình về giao thông và một Ban quản lý công trình về nông nghiệp, nông thôn (thủy lợi, mương máng…).

Nếu làm như vậy, dù chỉ có ít Ban quản lý, nhưng các Ban này sẽ tồn tại lâu dài, góp phần tăng chất lượng, năng lực của Ban quản lý và có trách nhiệm cao hơn. Các Ban quản lý này phải có trách nhiệm đến cùng với chất lượng công trình không chỉ trong quá trình xây dựng mà cả khi công trình xây dựng xong, đưa vào khai thác sử dụng.

Thảo luận về dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi), nhiều ý kiến ĐB cho rằng, quy định phải có thiết kế công trình trước khi cấp phép xây dựng sẽ gây khó cho người dân. Bộ trưởng đánh giá vấn đề này như thế nào?

Việc cấp phép xây dựng công trình là yêu cầu bắt buộc, bởi công trình xây dựng không như các sản phẩm khác. Công trình xây dựng không chỉ đầu tư nhiều tiền, không hình thành ngay mà còn mất nhiều thời gian thi công, vốn lớn, thời gian kéo dài, nhưng nếu có sự cố thì công trình sẽ gây ảnh hưởng rất lớn đến kinh tế và thiệt hại đến tính mạng người dân.

Ngoài ra, vấn đề này còn liên quan đến đất đai. Nếu xây dựng không đúng phần đất của mình, cố tình vi phạm thì còn liên quan đến nhiều vấn đề khác. Do vậy, việc cấp phép là bắt buộc, nhưng không phải công trình nào cũng cấp phép, như những công trình nhà dân ở nông thôn thì chắc chắn không phải cấp phép. Tuy nhiên, những công trình nhà dân ở đô thị cần phải theo quy hoạch, phải có kiểu dáng kiến trúc để đảm bảo mỹ quan đô thị và không làm ảnh hưởng đến những người xung quanh.

Do đó, các điều kiện cấp phép là phải bắt buộc, tuy nhiên không được làm gây phiền hà cho dân, phải đảm bảo cho người dân có đủ điều kiện là cấp phép.

Xin cảm ơn Bộ trưởng!