Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Minh Quang đã khẳng định như vậy khi trao đổi với báo chí về vấn đề thu hồi đất trong Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi, vừa được trình và cho ý kiến tại Quốc hội.
Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang
PV: Nhiều ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội cho rằng, chính các quy định của Luật Đất đai năm 2003 đã "giúp sức” cho doanh nghiệp khi chỉ cần cầm quyết định phê duyệt dự án và giấy phép đầu tư là có quyền đi thu hồi đất của dân, triển khai dự án. Bộ trưởng giải thích thế nào về hiện tượng này?
Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang: Chuyện cũ là như vậy, nhưng bây giờ không thể làm thế được. Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi lần này hướng tới quy định Nhà nước trực tiếp thu hồi đất và nhà đầu tư chỉ là đầu tư thứ cấp. Như vậy họ sẽ không có quyền như suốt thời gian dài vừa qua. Đúng là vừa qua, lợi nhuận các nhà đầu tư thu được là rất ghê gớm. Bên cạnh đó, Luật mới (Luật Đất đai sửa đổi) cũng điều chỉnh theo hướng thu hồi đất của dân không được tùy tiện. Nhà nước không thể dùng quyền của mình để muốn thu hồi là thu. Quyền lợi của người có đất hợp pháp phải được tôn trọng, được thể hiện trong luật. Chính sự tuỳ tiện vừa qua mới dẫn đến tình trạng đất để hoang.
Thưa Bộ trưởng, những kẽ hở của Luật Đất đai năm 2003 đang tạo điều kiện cho tham nhũng đất đai. Vậy Luật Đất đai sửa đổi lần này có thể lấp được những kẽ hở đó?
Những vấn đề đặt ra để sửa đổi hiện nay cũng cơ bản nhằm khắc phục những sơ hở trong quản lý. Nhà nước tiến hành thu hồi và đấu giá quyền sử dụng đất thì sẽ khác đi.
Trong thời gian vừa qua, nhiều ý kiến cho rằng, việc thu hồi đất nên áp dụng theo Luật Trưng thu, thu mua. Vậy quan điểm của Bộ trưởng về vấn đề này như thế nào?
Nói trưng dụng, trưng mua là về tài sản trên đất, chứ hiện tại và sau khi sửa luật cũng không thể áp dụng hình thức này. Ngay cả Hiến pháp hiện hành quy định cũng như dự thảo Hiến pháp sửa đổi cũng không chỉnh sửa điều này. Và ngay đất ở, đất nông nghiệp khác nhau nên xử lý tài sản trên đất cũng khác.
Sửa đổi Luật Đất đai lần này, vấn đề định giá đất nhận được rất nhiều sự quan tâm của các vị đại biểu, cử tri cũng như nhân dân cả nước vì đây là nguồn gốc phát sinh những vụ khiếu kiện về đất đai lớn và kéo dài. Vậy xin Bộ trưởng cho biết, việc định giá đất quy định thế nào để đảm bảo khả thi, hiệu quả?
Vẫn phải ban hành khung giá nhưng khác trước đây là chỉ có 3 vùng: đồng bằng, trung du, miền núi, thì nay sẽ phủ dày hơn để cho độ chính xác cao hơn và sẽ ổn định trọng một thời gian. Khung giá này cũng được nhấn mạnh nguyên tắc, đất phải có giá, không thể tính toán rẻ mạt rồi thu hồi để người ta làm chuyện này, chuyện khác. Nếu dân được đền bù giá hợp lý thì người dân rất đồng tình. Phải xuất phát từ lợi ích người dân thì việc thu hồi đất sẽ hiệu quả.
Vậy, phương pháp định giá đất sẽ phải thế nào để đảm bảo sát giá thị trường, thưa Bộ trưởng?
Hiện nay ta đang làm khá tùy tiện. Tới đây phải hình thành ra cơ quan, tổ chức định giá đất. Chúng tôi đang tính toán, sau này cơ quan chủ quản về giá đất sẽ thuộc Bộ Tài chính hay Bộ Tài nguyên và Môi trường. Cũng có thể hình thành tổ chức tư vấn về định giá đất để đảm bảo tư vấn phải khách quan. Luật cũ chưa tính hết vấn đề nên giờ chúng ta phải sửa.
Nhưng có ý kiến lo ngại rằng có khả năng tổ chức định giá dưới giá thực tế?
Đó là vì chưa chuyên nghiệp. Khi Luật Đất đai sửa đổi được ban hành sẽ có quy định rõ hơn. Điều nào chưa rõ cũng sẽ tiếp tục có Nghị định và Thông tư hướng dẫn quy định cụ thể nhất có thể.
Nếu người dân có chứng cứ về việc giá đất không sát giá thị trường thì chúng ta có "bác” giá đó không, thưa Bộ trưởng?
Phải hoạt động theo đúng luật. Còn yêu cầu khách quan thì sự tham gia của người dân là quan trọng. Ví dụ, trước khi thu hồi đất phải khảo sát ý kiến người dân, điều tra hiện trạng đất đai, tình hình dân cư. Việc công khai ấy rất quan trọng. Và tôi rất thấm thía ý kiến của một số đại biểu nói bây giờ mình cứ thu hồi đất mà không biết người dân họ đi đâu, sống thế nào. Chúng ta phải bảo vệ, tôn trọng lợi ích của người dân, người có đất. Và nếu thu hồi đất thì họ sống như thế nào là điểm quan trọng nhất. Trong luật cũ quy định rồi, nếu muốn thu hồi đất, giải phóng mặt bằng thì phải có chỗ tái định cư, nhưng do việc tổ chức thực hiện của chúng ta chưa đúng luật chứ không phải do Luật. Điều này đòi hỏi minh bạch, khách quan.
Qua thảo luận, có ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội cho rằng, luật mới này chưa giải quyết được nhiều các vấn đề tồn tại. Bộ trưởng nhận định như thế nào về ý kiến trên?
Chúng tôi nói thì hơi chủ quan. Luật Đất đai cũng chuẩn bị mấy năm nay rồi. Nhưng tất nhiên bị khống chế nhiều vấn đề. Ví dụ, có ý kiến cho rằng, bây giờ chỉ cần tư nhân hóa đất đai hoặc áp dụng ngay giá thị trường thì mọi vấn đề sẽ xong hết cả. Nhưng nói như vậy cũng không phải đơn giản như vậy. Chúng tôi đi khảo sát ở Thái Lan thấy 70% đất của họ là đất công và có 30% của tư nhân, còn đất nông nghiệp cũng là đất công. Nhà nước giao cho người dân, mỗi người không quá 2,4 ha và không được phép chuyển nhượng. Có lẽ do chúng ta mở quá lớn quyền như vừa rồi đã để lại nhiều hệ lụy và bây giờ phải bịt lại. Nếu đi theo hướng quản lý hệ thống dọc từ Trung ương đến địa phương thì sẽ chặt chẽ hơn.
Xin cảm ơn Bộ trưởng!
Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang: Chuyện cũ là như vậy, nhưng bây giờ không thể làm thế được. Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi lần này hướng tới quy định Nhà nước trực tiếp thu hồi đất và nhà đầu tư chỉ là đầu tư thứ cấp. Như vậy họ sẽ không có quyền như suốt thời gian dài vừa qua. Đúng là vừa qua, lợi nhuận các nhà đầu tư thu được là rất ghê gớm. Bên cạnh đó, Luật mới (Luật Đất đai sửa đổi) cũng điều chỉnh theo hướng thu hồi đất của dân không được tùy tiện. Nhà nước không thể dùng quyền của mình để muốn thu hồi là thu. Quyền lợi của người có đất hợp pháp phải được tôn trọng, được thể hiện trong luật. Chính sự tuỳ tiện vừa qua mới dẫn đến tình trạng đất để hoang.
Thưa Bộ trưởng, những kẽ hở của Luật Đất đai năm 2003 đang tạo điều kiện cho tham nhũng đất đai. Vậy Luật Đất đai sửa đổi lần này có thể lấp được những kẽ hở đó?
Những vấn đề đặt ra để sửa đổi hiện nay cũng cơ bản nhằm khắc phục những sơ hở trong quản lý. Nhà nước tiến hành thu hồi và đấu giá quyền sử dụng đất thì sẽ khác đi.
Trong thời gian vừa qua, nhiều ý kiến cho rằng, việc thu hồi đất nên áp dụng theo Luật Trưng thu, thu mua. Vậy quan điểm của Bộ trưởng về vấn đề này như thế nào?
Nói trưng dụng, trưng mua là về tài sản trên đất, chứ hiện tại và sau khi sửa luật cũng không thể áp dụng hình thức này. Ngay cả Hiến pháp hiện hành quy định cũng như dự thảo Hiến pháp sửa đổi cũng không chỉnh sửa điều này. Và ngay đất ở, đất nông nghiệp khác nhau nên xử lý tài sản trên đất cũng khác.
Sửa đổi Luật Đất đai lần này, vấn đề định giá đất nhận được rất nhiều sự quan tâm của các vị đại biểu, cử tri cũng như nhân dân cả nước vì đây là nguồn gốc phát sinh những vụ khiếu kiện về đất đai lớn và kéo dài. Vậy xin Bộ trưởng cho biết, việc định giá đất quy định thế nào để đảm bảo khả thi, hiệu quả?
Vẫn phải ban hành khung giá nhưng khác trước đây là chỉ có 3 vùng: đồng bằng, trung du, miền núi, thì nay sẽ phủ dày hơn để cho độ chính xác cao hơn và sẽ ổn định trọng một thời gian. Khung giá này cũng được nhấn mạnh nguyên tắc, đất phải có giá, không thể tính toán rẻ mạt rồi thu hồi để người ta làm chuyện này, chuyện khác. Nếu dân được đền bù giá hợp lý thì người dân rất đồng tình. Phải xuất phát từ lợi ích người dân thì việc thu hồi đất sẽ hiệu quả.
Vậy, phương pháp định giá đất sẽ phải thế nào để đảm bảo sát giá thị trường, thưa Bộ trưởng?
Hiện nay ta đang làm khá tùy tiện. Tới đây phải hình thành ra cơ quan, tổ chức định giá đất. Chúng tôi đang tính toán, sau này cơ quan chủ quản về giá đất sẽ thuộc Bộ Tài chính hay Bộ Tài nguyên và Môi trường. Cũng có thể hình thành tổ chức tư vấn về định giá đất để đảm bảo tư vấn phải khách quan. Luật cũ chưa tính hết vấn đề nên giờ chúng ta phải sửa.
Nhưng có ý kiến lo ngại rằng có khả năng tổ chức định giá dưới giá thực tế?
Đó là vì chưa chuyên nghiệp. Khi Luật Đất đai sửa đổi được ban hành sẽ có quy định rõ hơn. Điều nào chưa rõ cũng sẽ tiếp tục có Nghị định và Thông tư hướng dẫn quy định cụ thể nhất có thể.
Nếu người dân có chứng cứ về việc giá đất không sát giá thị trường thì chúng ta có "bác” giá đó không, thưa Bộ trưởng?
Phải hoạt động theo đúng luật. Còn yêu cầu khách quan thì sự tham gia của người dân là quan trọng. Ví dụ, trước khi thu hồi đất phải khảo sát ý kiến người dân, điều tra hiện trạng đất đai, tình hình dân cư. Việc công khai ấy rất quan trọng. Và tôi rất thấm thía ý kiến của một số đại biểu nói bây giờ mình cứ thu hồi đất mà không biết người dân họ đi đâu, sống thế nào. Chúng ta phải bảo vệ, tôn trọng lợi ích của người dân, người có đất. Và nếu thu hồi đất thì họ sống như thế nào là điểm quan trọng nhất. Trong luật cũ quy định rồi, nếu muốn thu hồi đất, giải phóng mặt bằng thì phải có chỗ tái định cư, nhưng do việc tổ chức thực hiện của chúng ta chưa đúng luật chứ không phải do Luật. Điều này đòi hỏi minh bạch, khách quan.
Qua thảo luận, có ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội cho rằng, luật mới này chưa giải quyết được nhiều các vấn đề tồn tại. Bộ trưởng nhận định như thế nào về ý kiến trên?
Chúng tôi nói thì hơi chủ quan. Luật Đất đai cũng chuẩn bị mấy năm nay rồi. Nhưng tất nhiên bị khống chế nhiều vấn đề. Ví dụ, có ý kiến cho rằng, bây giờ chỉ cần tư nhân hóa đất đai hoặc áp dụng ngay giá thị trường thì mọi vấn đề sẽ xong hết cả. Nhưng nói như vậy cũng không phải đơn giản như vậy. Chúng tôi đi khảo sát ở Thái Lan thấy 70% đất của họ là đất công và có 30% của tư nhân, còn đất nông nghiệp cũng là đất công. Nhà nước giao cho người dân, mỗi người không quá 2,4 ha và không được phép chuyển nhượng. Có lẽ do chúng ta mở quá lớn quyền như vừa rồi đã để lại nhiều hệ lụy và bây giờ phải bịt lại. Nếu đi theo hướng quản lý hệ thống dọc từ Trung ương đến địa phương thì sẽ chặt chẽ hơn.
Xin cảm ơn Bộ trưởng!
Theo Đại Đoàn Kết
Nhà đất Cần bán
